FransizDiliveEdebiyati

Diğer Batı edebiyatları gibi, gerçek anlamı ile Fransız edebiyatı, Rönesans devri ile başlar. XV. yüzyılda başlayan Rönesans devrine gelinceye kadar geçen devre, Fransız halk dilinin, edebiyat dili haline geçmesi için gerekli olan çalışmalarla doludur. Dünyanın en zengin ve en etkileyici edebiyatlarından biridir. Fransız yazarlar başta epik şiir, lirik şiir, drama ve kurgu olmak üzere edebi yazınların tümüne katkıda bulunmuşlardır.Fransiz edebiyati bircok ülkedeki yazarlarin calismalarini derinden etkilemistir. 1600´larda, Klasizm denen Fransiz kültürel hareketi tüm Avrupa edebiyatindan önemli etki birakmistir. 1700´lerin Fransiz yazarlari Avrupa edebiyatini kontrol altina almislardi. 1800´ler boyunca, Gerçekçilik (Realizm) ve Sembolizm, bircok dilde yazan yazarlarin calismalarini sekillendirmesine yardimci olmustu. 1900´lerde ise, Gerçeküstücülük (Sürrealizm) ve Egzistansiyalizm (Varoluşçuluk) Fransa sinirlarinin disina cikarak diger yazarlar, sanatcilar ve düsünürlerin calismalarini genis ölcüde etkilemistir.
Bircok Fransiz yazar, bicim, dil, tarz ve gelenege önem vermislerdi. Diger dillerde yazan yazarlardan daha fazla kurallar ve modellere bagli kalmislardi. Genelde, Akilcilik (rasyonalizm) Fransiz yazinini elinde tutmustur. Akilcilik, insan eylemlerinde nedenselligi temel alir. Akilcilik; temiz, kendi kendini kontrol edebilen ve sanatsal ustalikga ulasmis bir yazi yaratmistir.
Her ne kadar akilcilik Fransiz edebiyatinda hayati bir rol oynadiysa da, güclü bir deneysel nitelik de zamanla Fransiz yazininda öne cikmistir. Örnegin 1800´lerin basindaki Romantizm hareketi gibi dönemlerde, bu deneysellik duygu dolu ve bazen de tutkulu bir sanat yaratabilmistir. Bu ayni zamanda teorik ve bicimsel konulari da islemede de kullanilmisti; örnegin 1900´lerin Yeni Roman´inda oldugu gibi.

I - Orta Çağ (XI. - XII. yüzyıllar) :

En erken yazinlara MÖ.800´de rastlanir. Siir, antik Fransiz edebiyatinda baskindir. Bir destanlar çağı olan bu devrede, Fransız halk şairleri, çeşitli kahramanlık olaylarını, halk önünde terennüm etmişlerdir. Bu kahramanlık destanlarının yanı sıra, dinî, Özellik taşıyan şiirler, ilâhiler, Yunan - Lâtin medeniyetinden konularını alan hikâyeler, Haçlı seferleri hikâyeleri, komik hikâye ve şiirler, halk lirizmini ihtiva eden şiirler, bu devrin başlıca ürünleri arasındadır.

II - Orta Çağ'dan Rönesans'a geçiş (XIV. - XV. yüzyıllar):

Derebeyliğini kalkarak, yerine krallığın hâkim olmağa başladığı bu devrede, eski yaygın halk edebiyatı bundan önceki devredeki kadar yayılamamış Fransız edebiyatı verimsiz ve fakir kalmıştır. Yalnız XV. yüzyılda doğru nesir alanında bir canlılık görülür.

III - Rönesans (XV. - XVI. yüzyıllar) :

Fransiz edebiyatinda rönesans 1500´lerin basindan 1600´lara kadar uzanmisti. Fransiz rönesansi Italyan sanat ve edebiyatindaki gelismeler ve eski Yunan ve Latin modellerinden etkilenen edebiyatin ve ögrenimin cicek acmasi olarak nitelenebilir. Yazarlar ve bilgeler – hümanistler – Rönesans´ta önemli rol oynamislardi. Hümanistler ögrenmenin temelini dini temalardan cok dünyevi konulara cekmislerdi.
1494´ten 1525´e kadar Fransiz ordusu Italya´yi isgal altinda tutu. Bu istilalar İtalyan edebiyati ve sanatiyla temasi da beraberinde getirmisti. Bu iliski sayesinde Fransiz rönesansi hiz kazandi. 1500´lerin basinda Kral 1.Francis ve kiz kardesi Marguerita de Navarre hümanistlerin ve tebalarindaki diger yazarlarin taslaklariydi. Marguerite kendisi de bir yazardi. Kendi hikaye koleksiyonu Heptameronu (1558) Italyan Rönesans yazari Giovanni Boccaccio´nun 1300´lerde yazdigi Decameron üzerine yazmisti. XIV. yüzyıldan itibaren başlayan İtalyan Rönesans'ının etkisi ile Fransa'da eski Yunan - Lâtin etkisi artmağa başlamış ve Fransız Rönesans'ı, ilk hazırlık devrelerini geçirdikten sonra, Fransız edebiyatının ilk büyük şairi olan Villon'la Rönesans'a geçmiştir. Lâtince şiir yazma yerine Fransızca şiir yazmayı savunan La Pleiade'cılar (Ronsard, J Bellay ,Belleau, Thyard, Jodelle, Daurat ) Fransız dilini ahenk, üslup, ritm bakımından zenginleştirmişlerdir. Bu devirde nesir dili de, romanları ile ünlü olan Rabelais denemeleri ile ünlü olan Montaigne ile büyük gelişme kaydetmiştir. Francois Rabelais Fransiz Rönesansinin en ünlü kurgu yazari ve döneminin önde gelen tip otoritelerinde biriydi. Ana eseri Gargantua ve Pantagruel´dir. Bu neseli, cogu zaman da patavatsiz bes parcalik anlati 1532 ile 1564 arasinda yayimlandi. Rabelais, carpici ögretilerin ham sahnelerinin ve genelde vahsi fiziksel komedilerin anlik degisimlerle birlestirildigi bir bicimde yazmisti. Bu calisma, dönemin yasal, politik, dini ve toplumsal kurumlarini elestirmekteydi.
Pleiade, geleneksel tarzi kirip Yunan ve Roma modelli yeni bir Fransiz edebiyati yaratmaya calisan yedi sairden olusan bir gruptu. Pierre de Ronsard grubun önderiydi. Siirleri ask ve gencligin gecmesi gibi temalari betimleyen pastoral tarzda eski yazi bicimlerini kullanir. Ronsard´in siirlerinin kolay cekiciligi, dünyevi tecrübenin önemine derin adamisligi saklar. Yazini, yaslilik ve ölüm gibi bu tecrübelerin aci yanlarinin korkusuzca üzerine gitme becerisini gösterir.
Joachim du Bellay, Pleiade´nin baska bir üyesiydi. Fransiz edebiyatinda Italyan Rönesansi´ndan ödünc aldigi sone bicimini ilk kullanan sairdir. du Bellay, Fransiz Edebiyati´nin Savunmasi ve Yüceltilmesi adli önemli bir makale yazdi (1549). Makalede, Orta Cag boyunca cogu sair tartafindan kullanilan Latince´yi savunan sairlere karsi Fransizca´yi savundu. Du Bellay, Fransizca´nin Latince ya da Yunanca´nin rakibi olamadigini kabul etmekle beraberbu iki dilin olanaklarinin cokca kullanilmasi nedeniyle solmaya yuz tuttugunu, ancak Fransızca´nin bu sorunun cözümüne yeni bir soluk getirebilecegini düsünmekteydi. Fransiz yazarlarini, Fransizca´yi Yunanca ve Latince´den alintilarla, lehce ve teknik deyimler acisindan güclendirme cagrisi yapti.
Pleiade´nin baska bir üyesi Etienne Jodelle bir dramatistti. Ilk Fransiz komedisi EugeneKleopatra Mahkumu (1552) onun eserleridir. (1552) ve ilk trajedi
Lyon, güneydeki Lyon kentinde ortaya cikan ve bünyesinde Maurice Sceve ve Parnette du Guilliot´yu barindiran baska bir sairler grubuydu. Sceve´nin siiri, gramer ve imgelerin karmasikligiyla ünlüdür. En önemli eseri, Delie (1544) adindaki dikkatle hazirlanmis 459 dizain (10 dizelik stanzlar) serisidir. Delie, sairin, Pernette de Guillot oldugu düsünülen bir kadina olan askini, asiklarin birbirlerine karsi kullandigi genelde erotik bir dille anlatmaktadir.
Michel de Montaigne denemeleri bir edebi bicim olarak kurgulamisti. Bir deneme, resmi olmayan konusma dilinde yaziliyordu. Montaigne´nin denemeleri genis bir klasik egitimle sekillenmisti. Tamamen kisiseldiler ve yazarin kendisi, bilgi, aliskanliklar, ölüm, geziler ve ögrenim gibi konular üzerindeki gevsek meditasyonlardan olusuyorlardi.

VI -Klasik Çağ : (XVI. yüzyılın ikinci yansı XVI. yüzyıl):

Kral 13.Louis ve özellikle Kral 14. Louis´in iktidar dönemleri klasik dönem olarak bilinir. 1600lerin basindan 1700lere kadar gecen süre Fransiz edebiyatinin yüksek dönemi olarak düsünülür.
Klasik yazarlar Rönesans fikrini reddetmediler; bu dönem daha genis bir düzen ve gelisim ruhu gelistirmisti. Fransiz yazarlari özellikle insane davranislari ve idealleri inceleyen nedenler ve düsünüsleri vurgulamisti.
Bu devirde yetişen ünlü sanatçıların başında gelen Malherbe, Fransız dilini yabancı etkilerden kurtarıp gerek dil, gerekse nazım alanında Fransızcaya geniş adımlar attırmıştır. Şiir türünde fablleriyle ünlü La Fontaine, Fransız tiyatrosunun kurucusu sayılan tragedya şairi Corneille, Fransız edebiyatının en büyük tragedya şairi sayılan Racine, Fransız edebiyatının olduğu kadar dünya edebiyatının da en büyük komedya yazarlarından olan Moliere, filozof Descartes, Pascal, tenkitçi Boileau, La Roch-foucauld, La Bruyere, bu devrin ünlü sanatçılarıdır.

VI. romantizm, Realizm devri XVII. XIX. yüzyıllar):

Romantizm akiminin temelleri 1700´lerin sonunda atilmisti ancak yayilmasi 1800´lerin ortalarini buldu. Genel olarak Klasizm ve Nedensellik Cagi´na tepki olarak ortaya cikmisti. Romantik yazarlar, kendilerinden önceki dönemlerdeki asiri rasyonel ve cansiz edebi bicimleri reddettiler. Romantikler, neden üzerindeki hayalgücü ve duyguya vurgu yapmislardi. Edebi tasvirin daha özgür bicimlerini savunuyorlardi. Bir calismadaki en önemli etken yazarin kisiligiydi.
Realizm, Romantizme karsi ortaya cikan bir edebi doktrindir. Realistler, sanatin yasami dogrudan, dürüstce ve nesnel olarak yeniden üretmesi gerektigine inaniyorlardi. 1800´lerin ortasina dogru Ralizm, Fransiz edebiyatininda baskin hale geldi.
Gustave Flaubert Fransiz realizminin en önemli ismiydi. Detaylara olan aski ve insane davranislarinin dikkatli gözlemi ile Balzac´i takip etti. Madam Bovary´si (1856) icin özellikle siradan bir karakter secti – siradan bir kasaba doktoru ve onun sig karisi. Sıkıcı konusuna ragmen Madame Bovary müstehcen olarak nitelendi ve Flaubert bu romani nedeniyle yargilandi.
Guy de Maupassant, insan davranislarinin siki bir inceleyicisi oldugunu gösteren kisa Realist hikayeleriyle ünlü oldu. Normandiya´daki köy yasami ve Paris´teki korkunc sosyal hizmet yillarini anlattigi yazilari coktur.
Fransa´daki Realist dramanin iki cesidi vardi. Birincisi iyi planlanmis oyundur (teshir ve ceza ön plandadir). Eugene Scribe´in komedileri buna en güzel örnektir. Diger tarz ise sorun oyunu ya da tez oyunudur. Cogu bosanma ve yasal adaletsizlik gibi topolumsal sorunlarla ilgilenmisti. Bu tarzin önde gelen yazarlari Emile Augier, Eugene Brieux ve Alexandre Dumas´dir.
Edebi elestiri realist edebiyatta önemli yer tutmustu ve sonraki edebi elestiri tarzlarini da etkilemisti. En önemli gercekci elestirmen Charles Sainte-Beuve idi. Edebi eserin yazarin kisiligi ve yasami ile beraber sorgulanmasi ve degerlendirilmesi gerektigini düsünüyordu. Ayrica eserin yaratildigi tarihsel arka plan ve toplumsal cevrenin de önemine dikkat cekiyorlardi: Doğacılık (Natüralizm)
1800´lerin sonuna dogru Realizmin asiri bir bicimi olarak Natüralizm ortaya cikti. Natüralist yazarlar, insane eylemlerinin genis ve en asagilik yanlarina dikkat cekiyorlardi. Tipik bir naturalist eser karamsardi ve cogu zaman toplumsal adaletsizligi elestiriyordu. Bu hareket, insanin kisiliginin kendi özgür iradesinden cok cevre ve kalitim ile belirlendigini savunan determinism ögretisini beraberinde getirdi.
Emile Zola, en önemli Fransiz naturalist yazardir. Kurguyu, icinde insan davranisinin temelinin anlasilabilecegi bir laboratuvar olarak tasavvur ediyordu. Rougon-Macquart (1871-1893) olarak adlandirdigi 20 romanlik dizisinde toplumsal elestirinin basyapitlarini yaratmisti. Romanlarin karakterleri, zenginlikten, sefalet, yokluk ve dinmek bilmeyen catismalara sürüklenen bir ailenin bireyleriydi.
XVIII. yüzyılın şiirsiz renksiz yalnız fikir ve düşünceye dayanan edebiyatına renk ve şevk dolu, uzak diyarları ,eski devirleri destanımsı hikâyelerle anlatan Chateaubriand'la Fransız edebiyatında büyük bir değişme olmuş ve Romantizm akımı başlamıştır. Bu akım, Fransız romantik şairlerinin en büyüklerinden biri sayılan Lamartine Fransız edebiyatında felsefe şairi ve tiyatro yazarı olarak özel bir yeri olan Alfred ve Vigny, yalnız Fransa'nın değil, dünya edebiyatının da en büyük şair ve yazarlarından olan Victor Hugo, Alfred de Musset, Alexandre Du-jnas; Realizmi müjdeliyen Stendhal, Balzac, Merimee, Realizm akımının etkisi altında eserler veren Flauber, Alexandre Duma Fils, Concourt kardeşler, bu devir Fransız edebiyatının Ünlü sanatçılarıdır.
Programda Fransızca Dil Bilgisi geliştirilmekte ve Fransız edebiyatı tarihi, önemli Fransız yazarları ve edebi akımları incelenerek öğretilmektedir. Mezunlar öğretmenlik formasyonu aldıklarında ortaöğretim kurumlarında öğretmen olarak görev alabilirler. Özel sektörde çevirmenlik, turizm şirketlerinde rehberlik yapabilirler. Fransız dili ve edebiyatı programında Fransız dil bilgisi geliştirilmekte ve Fransız edebiyatı tarihi, önemli Fransız yazarları ve edebi akımları incelenerek öğretilmektedir.
Bölümde Fransız dili, kültürü çeşitli dönemlerde ele alınarak incelenir. TRT- Dışişleri, Milli Eğitim, elçilikler gibi resmi

kurumlar çalışma alanlarıdır. Özel tercüme bürolarında mezunlar tercümanlık yaparlar.

Fransızca Dili Ve Edebiyatı Olan Bölümler Ve İlgili Fakülteleri

• HACETTEPE -EDEBİYAT FAKÜLTESİ
• ANKARA- DİL VE TARİH COĞRAFYA FAKÜLTESİ
• AZERBAYCAN -DİLLER AZERBAYCAN DİLLER ÜNİVERSİTESİ