tanzimat
Tanzimat Edebiyatı(1839-1896)
Hazırlık:
1839 Tanzimat Fermanı'ndan 1860'ta ilk özel gazetenin çkışına kadar geçen süreye
hazırlık dönemi denir. Bu dönemin ayırıcı özelliği edebiyatımızda Batılı anlamda yeniliklerin başlamasıdır.
- 1831' de ilk resmi gazete (Takvim-i Vakai) çıktı.
- 1840' ta ilk yarı resmi gazete (Ceride-i Havadis) çıktı.
- Batıdan ilk şiir çevirileri (Tercüme-i Manzume) yayınlandı.
- İlk modern tiyatro oyunu (Şair Evlenmesi) yazıldı.
- İlk roman çevirisi (Telemak) yapıldı.
Birinci Dönem:
1860' ta ilk özel gazetenin (Tercüman-ı Ahval) yayınlanmasından 1878' de I. Meşrutiyet' in kaldırılmasına kadar süren döneme
Tanzimat Birinci Dönem denir. Bu dönemin ayırıcı özelliği hazırlık dönemindeki denemelerin ardından Batılı anlamda özgün edebi eserlerin halkın bilinçlendirilmesi amacıyla verilmeye başlamasıdır.
Dönemin Özellikleri:
- Sanatçılar genellikle Fransa' da eğitim görmüşlerdir, Batıcı ve yenilikçidir.
- Sanatlarını toplumun Batılı değerleri kavraması amacıyla kullandılar.
- Dilde sadeliği amaçladılar ancak başarılı olamadılar.
- Edebiyatımıza birçok ilk bu dönemde girdi: Roman, makale, eleştiri, noktalama işaretleri, tiyatro, vb.
- Sanatçılar şair, romancı, tiyatro yazarı, devlet adamı vb. çok yönlü kişilerdi.
- Eserlerinde çoğunlukla vatan, ulus, bağımsızlık, hak, adalet, eşitlik kavramlarını işlediler.
- Edebi eserlerdeki konular değişmişti ancak biçim olarak eskiden kopamadılar.
- Çoğunlukla Divan şiirinin nazım biçimlerini kullandılar. Hece ölçüsünü de denediler.
- Hemen hepsi politikacı ve mücadele adamıydı.
İkinci Dönem:
I. Meşrutiyet' in kaldırılmasıyla başlayan ve 1896' da Servet-i Fünun Dergisi çevresinde yenibir edebiyat topluluğunun oluşmasına kadar süren ve ilk dönemden farklı olarak toplumsal sorunlardan uzak durarak sanatı ön plana çıkaran edebiyat dönemine
Tanzimat İkinci Dönem denir.
Dönemin Özellikleri:
- Şiirde romantizmin, roman ve öyküde realizm ve naturalizm etkisi görülür.
- Toplumsal ve siyasi konulardan bireysel konulara geçildi.
- Sanat, toplumsal kaygılarla değil sanat kaygısıyla verildi.
- Dilde sadeleşme çabaları terk edildi.
- Şiirde konu birliği sağlandı.
- Aruz ölçüsü ile birlikte Batılı şiir teknikleri de kullanıldı.
- Şiir düzyazıya yaklaştırıldı.
- Tiyatro eserleri oynanmak için değil okunmak için yazıldı.
